Hordhac:
Taariikhdu waa xuddunta nolosha aadanaha, kaydka waayo-aragnimada, iyo saldhigga mustaqbalka. Waa barashada dhacdooyinkii, go’aamadii, iyo isbeddelladii saameeyay bini’aadamka iyo deegaankiisa intii la soo dhaafay. Haddii aynu taariikhda u aragno kaliya sheekooyin hore ama xog qadiimi ah, waxaan luminaynaa muhiimaddeeda dhabta ah. Taariikhdu ma aha kaliya wixii dhacay, ee waa macallinka ugu weyn ee nolosha, kaas oo inoo iftiimiya jidka aan maanta ku soconno, inagana caawiya sidii aan u qorshayn lahayn berri taariikhdu waa hab nololeed ka banii aadamka waxay inoo qeexaysaa jiritaanka bulshooyinka caalamka.
Muhiimadda taariikhda ee jiritaanka aadanaha waxay ku jirtaa awoodda ay inoo siinayso inaan nafaqo ka helno khibradihii hore, si aan u dhisno bulshooyin xooggan, cadaalad ah, iyo mid horumar leh. Qof kasta ama ummad kasta oo aan garanayn taariikhdeeda waxay la mid tahay qof waayay xusuustiisii; ma garanayo meesha uu ka yimid, waxa uu yahay, iyo halka uu ku socdo taariikhdu waxay inaga saacidaysaa inaan inaan wax ka barano dhacdooyin kii hore.
Fahamka Isbeddellada iyo Horumarka Bulshada:
Taariikhdu waxay inoo iftiimisaa sida aadanuhu uga soo gudbay marxaladihii kala duwanaa, laga bilaabo noloshii hore ee aasaasiga ahayd ilaa maanta oo tiknoolajiyaddu cirka isku shareertay.
Barashada Sababta iyo Saamaynta:
Taariikhdu waxay tilmaamaysaa isku xirnaanta sababta iyo saamaynta ee dhacdooyinka. Waxay inoo muujisaa go’aamadii wanaagsanaa ee horseeday barwaaqo iyo kuwa xumaa ee keenay burbur. Tusaale ahaan, waxaan ka baraynaa sababihii keenay colaadaha waaweyn iyo hababkii loo soo celiyay nabadda, taas oo inoo suurtagalinaysa inaan ka fogaanno khaladkii hore.
Aqoonsiga Asalka Haybadda iyo Dhaqanka:
Qoomiyad kasta, bulsho kasta, iyo dal kasta wuxuu leeyahay taariikh u gaar ah oo saldhig u ah dhaqankiisa, caqiidadiisa, iyo qaab nololeedkiisa. Barashada taariikhda qofku wuxuu adkeeyaa aqoonsiga shakhsi ahaaneed iyo kan qaran, taas oo abuureysa isku xirnaan iyo kalsooni qaran. Waa awoodda lagu kala garto waxa idin khuseeya iyo waxa idin dhexeeya.
Qiimeynta Horumarka:
Marka la eego meesha aan maanta taaganahay, taariikhdu waxay inaga caawisaa inaan qiimeyno inta ay le’eg tahay guusha aan gaarnay. Waxaan baranaa halgankii loo soo maray xorriyadda, xuquuqda aadanaha, iyo horumarka sayniska. Taasina waxay kordhisaa mahadnaqa iyo dhiirigalinta aan u hayno mustaqbalka.
Ka Hortagga Khaladaadkii Hore iyo Xoojinta Xikmadda:
Muruqnimada dhabta ah ee taariikhdu ma aha xusuusinta wixii tagay oo kaliya, balse waa u adeegsiga wixii tagay inay noqdaan daruur laga qarinayo khaladaadka mustaqbalka.
Casharro Lama-ilaawaan ah:
Nolosha aadanuhu waxay ku socotaa wareegyo. Colaado, burbur dhaqaale, iyo cadaalad darro ayaa soo noqnoqday qarniyo badan. Taariikhdu waxay bixisaa "casharro" qoran oo muujinaya talaabooyinka horseeda burbur iyo kuwa dhaliya guul. Si aynaan u galin godkii ay galeen kuwii naga horeeyay, waxaa waajib ah inaan si qoto dheer u darsano taariikhda.
Horumarinta Falanqaynta (Critical Thinking):
Barashada taariikhdu waxay tababartaa maskaxda qofka si uu u falanqeeyo macluumaadka, isku barbar dhigo ilo kala duwan, oo uu go’aan ku gaaro xog sax ah iyo aragti ballaaran. Ma aha inaan si fudud u aqbalno wax kasta oo la yiraahdo, ee waa inaan baarno sababta, cidda, iyo sida ay wax u dhaceen. Tani waxay aad muhiim ugu tahay dunida maanta ee xogta badan ee uu ka jiro jaha wareer fara badan.
Xoojinta Dulqaadka iyo Fahan Bulsho (Empathy):
Taariikhda adduunka waxay ina tusaysaa dhibaatooyinka ay soo mareen dad kala duwan, cadaadisyo iyo caddaalad darro. Fahamka sababaha iyo saamaynta dhibaatooyinkani waxay kobcisaa dulqaadka, isfahamka, iyo u naxariisashada dadka kale. Waxay inaga caawisaa inaan aragno kala duwanaanshaha dhaqannada iyo aaminsanaanta si aragti furan.
Dhismaha Mustaqbal Waara iyo Xisaabtanka:
Taariikhdu ma xirna; waa qalab firfircoon oo lagu qaabeeyo mustaqbalka.
Xisaabtanka iyo Daacadnimada: Barashada taariikhdu waxay ku xiran tahay inaan wajahno guulaheena iyo guul darrooyinkeena si daacadnimo ah. In la aqoonsado khaladaadkii hore ee bulshada, sida addoonsiga, cadaalad darrada, ama xasuuqyada, waxay aasaas u tahay dib-u-heshiisiin iyo xisaabtan qaran. Tani waxay damaanad qaadaysaa in qiyamka caddaaladda iyo sinnaanta la ilaaliyo si ay bulshadu u noqoto mid kuwada noolaata bad qab iyo wax wada qabsi ayna noqoto bulshi wax soo saar leh.
Dhiirigalinta Jilayaasha Mustaqbalka:
Sheekooyinka geesiyaasha, hogaamiyayaasha waaweyn, iyo hal-abuurkii wax ka baddalay adduunka waxay siisaa dhiirigelin jiilalka cusub. Marka ay dhallinyaradu bartaan sida ay dadka caadiga ah u sameeyeen waxyaabo aan caadi ahayn, waxay helayaan kalsooni ay ku aaminaan awoodooda wax-qabad waxayna noqonayaan umad yeelata mustaqbal fog.
Qorsheynta Mustaqbalka:
Si loo sameeyo go’aamo siyaasadeed, dhaqaale, ama bulsho oo miisaan leh, waxaa lama huraan ah in la eego xogta taariikhiga ah. Maamulayaasha iyo xirfadlayaasha waxay ku tiirsan yihiin taariikhda si ay u saadaaliyaan isbaddallada, u xalliyaan dhibaatooyinka, ayna qorsheeyaan horumar waara. Tusaale ahaan, fahamka taariikhda cimilada waxay ka caawisaa la dagaallanka isbaddalka cimilada.
Gabagabo
Taariikhdu ma aha kaliya fasal lagu barto ama buug la akhristo; waa dhiigga nolosha aadanaha. Waxay qeexaysaa shaqsiyaddaada, waxay hagtaa ficilladeena, waxayna mideysaa bulshooyinkeenna. Waa laab-jeex aan ka baranno guulaha iyo guul darrooyinka, xumaanta iyo samaanta. Ilaalinta iyo darsidda taariikhdu waa waajibaad saaran jiil kasta. Ma jiro mustaqbal wanaagsan oo aan lahayn xidid taariikheed oo adag. Taariikhdu waxay na siisaa aqoonta, xikmadda, iyo dareenka ujeeddo ee lagama maarmaanka u ah jiritaankeena iyo kobcisteena ma aha inaan dhayal sano oon noqono umad aan dhugmo u lahayd taariikhdooda waa inaan noqono jiil si wada jir ah uga wada shaqeeya ilaalinta taariikhda iyo qiyamka ay umadi leedahay.
Talo bixin:
Ha ka dhigin taariikhda mid ka luntay xusuustaada! Ku dhiirigalinta carruurta iyo dhalinyarada inay bartaan taariikhdooda, inay booqdaan goobaha taariikhiga ah, iyo inay kaydsadaan sheekooyinka waayeelka waa tallaabo lama huraan ah. Aynu noqonno jiil aan illaawin wixii la soo maray, laakiin u adeegsada inuu dhiso wixii wanaagsan ee soo socda. Bal dib u eeg oo diiwaangeli sheekooyinka qoyskaaga ama beeshaada maanta!
